Testa da Museo romano Corinium a Cirencester, credit Mary Blindflowers©
Mariano Grossi©
La morte di Camilla
.
lli haec inter se dubiis de rebus agebant PRIMA FRAZIONE TEMA
certantes; castra Aeneas aciemque movebat. “RUTULI IN ANGOSCIA”
Nuntius ingenti per regia tecta tumultu
ecce ruit magnisque urbem terroribus inplet,
instructos acie Tiberino a flumine Teucros
Tyrrhenamque manum totis descendere campis. 450
Extemplo turbati animi concussaque volgi
pectora et arrectae stimulis haud mollibus irae.
Arma manu trepidi poscunt, fremit arma iuventus,
flent maesti mussantque patres. Hic undique clamor
dissensu vario magno se tollit ad auras: 455
haud secus atque alto in luco cum forte catervae
consedere avium piscosove amne Padusae
dant sonitum rauci per stagna loquacia cycni.
“Immo” ait “o cives” arrepto tempore Turnus,
“cogite concilium et pacem laudate sedentes: 460
illi armis in regna ruunt.” Nec plura locutus
corripuit sese et tectis citus extulit altis.
“Tu Voluse armari Volscorum edice maniplis,
duc” ait “et Rutulos. Equitem Messapus in armis
et cum fratre Coras latis diffundite campis. 465
Pars aditus urbis firment turrisque capessant,
cetera, qua iusso, mecum manus inferat arma.”
Ilicet in muros tota discurritur urbe.
Concilium ipse pater et magna incepta Latinus
deserti ac tristi turbatus tempore differt 470
multaque se incusat, qui non acceperit ultro
Dardanium Aenean generumque adsciverit urbi.
Praefodiunt alii portas aut saxa sudesque
subvectant. Bello dat signum rauca cruentum
bucina. Tum muros varia cinxere corona 475
matronae puerique: vocat labor ultimus omnis.
Nec non ad templum summasque ad Palladis arces
subvehitur magna matrum regina caterva
dona ferens, iuxtaque comes Lavinia virgo,
causa mali tanti, | oculos deiecta decoros. 480
Succedunt matres et templum ture vaporant
et maestas alto fundunt de limine voces:
“Armipotens praeses belli, Tritonia virgo,
frange manu telum Phrygii praedonis et ipsum
pronum sterne solo portisque effunde sub altis.” 485
Cingitur ipse furens certatim in proelia Turnus.
Iamque adeo Rutulum thoraca indutus ahenis
horrebat squamis surasque incluserat auro,
tempora nudus adhuc, laterique accinxerat ensem
fulgebatque alta decurrens aureus arce, 490
exsultatque animis et spe iam praecipit hostem:
qualis ubi abreptis fugit praesepia vinclis
tandem liber equus campoque potitus aperto
aut ille in pastus armentaque tendit equarum
aut adsuetus aquae perfundi flumine noto, 495
emicat arrectisque fremit cervicibus alte
luxurians, luduntque iubae per colla, per armos.
Obvia cui Volscorum acie comitante Camilla
occurrit portisque ab equo regina sub ipsis
desilvit, quam tota cohors imitata relictis 500
ad terram defluxit equis; tum talia fatur:
“Turne, sui merito si qua est fiducia forti,
audeo et Aeneadum promitto occurrere turmae
solaque Tyrrhenos equites ire obvia contra.
Me sine prima manu temptare pericula belli. 505
Tu pedes ad muros subsiste et moenia serva.”
Turnus ad haec, oculos horrenda in virgine fixus:
“O decus Italiae virgo, quas dicere grates
quasve referre parem? Sed nunc, est omnia quando
iste animus supra, mecum partire laborem. 510
Aeneas, ut fama fidem missique reportant
exploratores, equitum levia inprobus arma
praemisit, quaterent campos; ipse ardua montis
per deserta iugo superans adventat ad urbem.
Furta paro belli convexo in tramite silvae, 515
ut bivias armato absidam milite fauces.
Tu Tyrrhenum equitem collatis excipe signis;
tecum acer Messapus erit turmaeque Latinae
Tiburtique manus, ducis et tu concipe curam.”
Sic ait, et paribus Messapum in proelia dictis 520
hortatur sociosque duces et pergit in hostem.
Est curvo anfractu valles, adcommoda fraudi
armorumque dolis, quam densis frondibus atrum
urget utrimque latus, tenuis quo semita ducit
angustaeque ferunt fauces aditusque maligni. 525
Hanc super in speculis summoque in vertice montis
planities ignota iacet tutique receptus,
ceu dextra laevaque velis occurrere pugnae,
sive instare iugis et grandia volvere saxa.
Huc iuvenis nota fertur regione viarum 530
arripuitque locum et silvis insedit iniquis… (Continua).
.
DESTRUTTURALISMO Punti salienti
